Son zamanlarda kentlerde yaşayanların en büyük sorunlarından biri olarak, barınma sorunu dikkat çekmektedir. Özellikle 2020 yılı itibarıyla koronavirüs pandemisi sonrasına başlayan ve uluslararası ölçekte etkisini gösteren enflasyonist ortamdan ülkemiz de etkilenmiştir. Konut fiyatlarında yıllık bazdaki artış oranının enflasyon oranının üzerinde gerçekleşmesi ve konut kredisine erişim imkanlarındaki sınırlamalar nedeniyle konut alım oranlarında düşüş görülmektedir.

Enflasyon oranlarında yukarı yönlü seyirle hem kısa dönemde kira bedellerinde hem de inşaat maliyetlerinde yüksek artış yaşanmış olması yeni projelerin önünde büyük bir finansman engeli oluşturmuştur. Tüm bu gelişmeler, kiralama ve satın alma boyutuyla barınma sorununu tetiklenmiştir.

Mevcut koşullar altında oturduğu evin sahibi olan kişilerin oranına bakıldığında bu oran nüfusa göre oldukça düşük kalmaktadır. Eurostat tarafından açıklanan güncel verilere göre Türkiye’de 2014 yılında nüfusun %61,1’i oturduğu evin sahibi iken 2022 yılında bu oran %56,7’ye düşmüştür.

TUİK tarafından açıklanan güncel verilerden oluşturulan grafiğe göre, yıllara sair konut satış adetler, bu satışların konut kredisi kullanımı yolu ile gerçekleşmesiyle benzer yönde değişim göstermektedir.

Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere özellikle 2023 yılında son 10 yılın en düşük konut kredisi kullanım adedi gerçekleşmiştir. 2013 yılında konut satışlarının %39,8’i konut kredisi kullanımı ile gerçekleşirken bu oran 2023 yılında %14,5’e düşmüştür. ^{(Kaynak: TUİK)}

Bu durumu doğrudan etkileyen faktörlerin en önemlilerinden biri konut kredisi faiz oranlarındaki artış olmuştur. TCMB tarafından açıklanan güncel verilere göre 2013 yılının ocak ayında ortalama yıllık %12,02 olan konut kredisi faiz oranı 2023 yılının aralık ayı için ortalama yıllık %29,43 olarak açıklanmıştır. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere konut kredisi faiz oranlarının artışına paralel olarak konut satış adetlerinde düşme görülmektedir.

Tüm bu verilere bakıldığında mevcut koşullar altında konut kredisi kullanamayanlar ya da aylık taksitleri ödeyecek ekonomik güce sahip olamayanlar için konut alımının gerçekleşmesi konusunda sorunlar yaşanmaktadır. Ancak, diğer yandan 2023 yılının ekim ayında açıklanan 12. Kalkınma Planında da barınma sorununa değinilmiş ve dar gelirlilere, kadınlara, engellilere ve gençlere yönelik toplu konut uygulamalarının yürütüleceği belirtilmiştir.

Özellikle dar ve orta gelirliler için 2028 yılına kadar 500.00 konut üretilmesi hedeflenmiştir. Diğer yandan kentsel dönüşümün yaygınlaştırılması için finansman modellerinin ve araçlarının geliştirileceği belirtilmiştir. Sonuç olarak küresel ölçekte yaşanan barınma sorununun, planlanan yeni konut politikalarının hayata geçmesiyle giderilmesinin mümkün olabileceği düşünülmektedir.